Bướm trắng có thể nói là cuốn tiểu thuyết tâm lý hay nhất của tác giả Nhất Linh. Tác phẩm như tiếng lòng của một tác gia từ những bến bờ xa lạ. Cuốn sách không cầu kỳ ngữ cảnh, không éo le rắc rối mà đan xen bằng những câu chuyện đời thường dung dị, những lựa chọn vô tình hay hữu ý. Sự gần gũi trong câu từ sẽ khiến mỗi bạn đọc vô tình nhận ra chính mình trong đó.

Tiểu thuyết Bướm trắng ra mắt năm nào?

Tác phẩm Bướm trắng được viết năm 1939. Lần đầu đăng báo năm 1940 và xuất bản vào năm 1941. Bướm trắng của tác giả Nhất Linh giàu chất văn chương. Cuốn sách như lời thì thầm của nội tâm hơn là đi sâu vào các vấn đề xã hội thời đó. Có thể xem Bướm trắng là một tác phẩm văn học thuần túy.

Mặc dù ở thời điểm năm 1939 - 1940, đất nước đang trong giai đoạn căng thẳng. Nhưng Nhất Linh không mượn ngòi bút để bày tỏ quan điểm xã hội. Dù vậy, Bướm trắng đi theo lối kể chuyện xuyên suốt, đề cao diễn biến tâm lý từng nhân vật. Nhưng dù vậy cũng không tránh khỏi phản ánh một phần đời sống xã hội trong đó.

Bướm trắng - Cuốn sách tâm lý hay nên đọc của Nhất Linh

Về nội dung của Bướm trắng không quá độc đáo. Tình tiết cũng không quá éo le hay cầu kỳ. Nhưng những trang sách vẫn lôi cuốn người đọc vì những nhân vật hết sức bình thường, cảnh ngộ gần gũi có thể bắt gặp bất cứ đâu quanh ta.

Bướm trắng kể về câu chuyện của một anh sinh viên trường luật tên Trương. Đang ở giai đoạn học hành phát triển thì phát hiện ra mình mắc bệnh lao. Đây được xem là căn bệnh nan y vào những năm 1939. Thế là từ một cậu sinh viên ngời ngời sức sống thanh xuân với giấc mộng sự nghiệp sau này bỗng chốc bị sụp đổ. Mất hết hy vọng vào cuộc sống, Trương bỏ học, bị sự giằng co đau đớn giữa cố gắng hay tiếp tục buông xuôi. Anh chán đời nhưng vẫn tha thiết yêu đời, chán sống nhưng vẫn khao khát được sống, muốn từ bỏ tất cả nhưng vẫn khao khát tình yêu. Vô tình trong lúc này Trương gặp Thu trên một chuyến tàu, em gái của một người bạn. Nàng dịu dàng tế nhị lại có nhan sắc đã hấp dẫn chàng trai đang rơi vào cảnh bi quan, từ bỏ cuộc sống.

Thu từng nghe anh trai nói về Trương là một chàng trai có triển vọng, thanh nhã và thâm trầm nên rất có cảm tình. Điều này đã thúc đẩy hy vọng sống và được yêu trong Trương. Tình yêu e ấp đầy thơ mộng dần nảy sinh. Với Trương, Thu là biểu tượng của vẻ đẹp, sự thanh cao tựa như cánh bướm chập chờn để anh đuổi theo làm lẽ sống. Có những lúc Trương từng muốn giết Thu vì không muốn yêu trong đau khổ, trong phập phồng lo sợ không biết bao giờ phải rời xa. Đồng thời cũng là sự giày vò giữa tính chiếm hữu ích kỷ và lòng vị tha hy sinh cho tình yêu đã nhiều lần khiến anh muốn bỏ cuộc. Những mâu thuẫn đối chọi nhau gay gắt như vậy khiến Trương không những không được hưởng trọn hương vị tình yêu mà còn phải chịu rất nhiều dằn vặt.

Trương sa vào con đường trụy lạc, tiêu hết gia sản cha mẹ để lại. Thu luôn cố gắng ở bên và khuyến khích anh chữa bệnh nhưng Trương càng đau khổ. Cuộc đời bắt đầu xuống dốc không phanh khi anh bỏ về Hải Phòng làm thư ký. Có tiền quỹ trong tay, Trương chơi bời, thụt két cho vay rồi phải vào tù. Ra tù, anh tái ngộ Thu và những người quen biết trên một chuyến xe nhưng chỉ càng cho anh thấy khoảng cách cả hai ngày càng xa.

Lúc này, Trương cũng phát hiện mình khỏi bệnh nhưng ở phía trước lại là tương lai mờ mịt, đen tối. Có một quá khứ nặng nề, hết tiền nên dù có tái hợp với Thu cũng chỉ khiến cả hai thêm đau khổ. Nhưng Trương lại quá yêu Thu, với anh không có cô thì cuộc đời xem như vô nghĩa. Chính vì thế mà anh quyết định hẹn Thu ra ngoài lần cuối và tự tử. Nhưng anh lại mơ hồ nhận ra phía trước là giông bão nhưng sau đó là cả bầu trời bình yên. Thế nên trước ngày hẹn gặp Thu chính là ngày giỗ mẹ, anh đã quyết định không đến điểm hẹn mà quay về mái nhà xưa. Trương cũng nhận ra rằng không thể nối lại tình xưa với Thu được nữa. Tìm kiếm hạnh phúc và sự thanh thản không phải mải chạy theo hình bóng con bướm trắng chập chờn mà nên nắm hạnh phúc đó trong tay. Đó chính là Nhan, cô gái xinh đẹp, ngây thơ mộc mạc vẫn chờ đợi Trương quay về nơi quê nhà.

Tham khảo: Phía nam biên giới phía tây mặt trời – Haruki Murakami

Về bản chất, Trương là một chàng trai tốt khi xuất thân từ một gia đình có nề nếp và có ăn có học. Lúc này anh đang học luật nên cũng xếp vào tầng lớp thượng lưu trí thức thời bấy giờ. Trương tràn ngập tự tin, khao khát phấn đấu và khẳng định mình nên trong anh luôn có niềm kiêu hãnh riêng. Tâm lý, hành động của Trương biểu lộ vô thức tùy theo hoàn cảnh. Thế nên khi biết mình sắp chết, Trương đã nói với Thăng, một trí thức mới từ Pháp về là một thanh niên Việt Nam có lý tưởng nhưng biết mình sắp chết nên không còn muốn chống lại làm gì nữa mà buông tay để cuộc đời đưa đến đâu thì đến.

Một chàng trai đủ tự tin nhưng tưởng mình sắp chết mà tràn ngập nỗi cô đơn, tủi thân và mắc cảm. Thế nên mới phát sinh việc chống đối, có thái độ phá hoại với đời, với tình yêu điên cuồng và bất bình đến vậy.

Có thể thấy, tiểu thuyết Bướm trắng là một tác phẩm có sự cách tân khá rõ nét. Không đặt nặng các tình tiết éo le mà đi sâu và phân tích tâm lí nhân vật. Từ chính đến phụ, các tuyến nhân vật đều mang nét riêng, như đang sống trước mắt người đọc. Các nhân vật cũng không ai hoàn toàn tốt hay hoàn toàn xấu. Họ đều có cuộc sống riêng tựa như ngoài đời thực.

Tác phẩm Bướm trắng được đưa lên một tầm cao mới qua ngòi bút của Nhất Linh. Các yếu tố có diễn biến tự nhiên và đưa đẩy nhau tới cao trào để đi đến kết cục hợp lý nhất. Không hề có sự can thiệp của yếu tố ngoại cảnh hay tình cờ nào. Ngôn ngữ trong Bướm trắng cũng giản dị, gần gũi với đời thường mà không kém phần tinh tế. Vì vậy đã giúp bạn đọc dễ dung nạp, dễ thấm hơn.

Xem thêm:Từng có người yêu tôi như sinh mệnh – Tình yêu đẹp kết buồn