Bạn đang thắc mắc không biết 24 tiết khí là gì? Có ý nghĩa gì? Cách tính như thế nào? Đối với người nông dân thì 24 tiết khí đã không còn là khái niệm xa lạ nữa. Tuy nhiên, với thế hệ trẻ ngày nay thì có thể là một thuật ngữ khá lạ lẫm. Để giải đáp những thắc mắc này hãy theo dõi bài viết này của chúng tôi nhé.

24 tiết khí là gì? 24 tiết khí tiếng Anh?

Khi Trái Đất quay xung quanh Mắt Trời đã tạo ra những hiện tượng thời tiết khác nhau và được quy định thành các mùa trong năm. Mỗi mùa thì sẽ được phân chia thành các tiết khí khác nhau. Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt ở trên quỹ đạo của Trái Đất. Khi xem lịch tiết khí, ta sẽ chia mặt phẳng của không gian thành 360 độ, những ngày mà mặt trời ở các kinh độ lần lượt là: 0⁰, 15⁰, 30⁰, 45⁰, 60⁰, 75⁰, 90⁰, 105⁰, 120⁰, 135⁰, 150⁰, 165⁰, 180⁰, 195⁰, 210⁰, 225⁰, 240⁰, 255⁰, 270⁰, 285⁰, 300⁰, 315⁰, 330⁰, 345⁰ sẽ được gọi là tiết khí và tương ứng với 24 tiết.

Từ lâu, tiết khí đã được ứng dụng để lập lịch xem ngày của các nền văn minh phương Đông cổ đại. Còn ngày này nó được ứng dụng vào trong cuộc sống, đặc biệt đối với nông nghiệp để chọn thời điểm thích hợp để gieo trồng.

Tiết khí trong tiếng Anh là Solar Term

24 tiết khí trong tiếng Trung là

• 立春 Lập Xuân (lì chūn)
• 雨水 Vũ Thủy (yǔ shuǐ)
• 惊蛰 Kinh Trập (jīng zhé)
• 春分 Xuân Phân (chūn fēn)
• 清明 Thanh Minh (qīng míng)
• 谷雨 Cốc Vũ (gǔ yǔ)
• 立夏 Lập Hạ (lì xià)
• 小满 Tiểu Mãn (xiǎo mǎn)
• 芒种 Mang Chủng (máng chǒng)
• 夏至 Hạ Chí (xià zhì)
• 小暑 Tiểu Thử (xiǎo shǔ)
• 大暑 Đại Thử (dà shǔ)
• 立秋 Lập Thu (lì qiū)
• 处暑 Xử Thử (chǔ shǔ)
• 白露 Bạch Lộ (bái lù).
• 秋分 Thu Phân (qiū fēn)
• 寒露 Hàn Lộ (hán lù)
• 霜降 Sương Giáng (shuāng jiàng)
• 立冬 Lập Đông (lì dōng)
• 小雪 Tiểu Tuyết (xiǎo xuě)
• 大雪 Đại Hàn (dà xuě)
• 冬至 Đông Chí (dōng zhì)
• 小寒 Tiểu Hàn (xiǎo hán)
• 大寒 Đại Hàn (dà hán)

Có những loại tiết khi nào? Có ý nghĩa gì?

Phân loại tiết khí theo mùa

• Tiết khí mùa Xuân có: Lập Xuân, Vũ Thủy, Kinh Trập, Xuân Phân, Thanh Minh và Cốc Vũ.
• Tiết khí mùa Hạ gồm có: Lập Hạ, Tiểu Mãn, Mang Chủng, Hạ Chí, Tiểu Thử và Đại Thử.
• Tiết khí mùa Thu gồm có: Lập Thu, Xử Thử, Bạch Lộ, Thu Phân, Hàn Lộ và Sương Giáng.
• Tiết khí mùa Đông gồm có: Lập Đông, Tiểu Tuyết, Đại Tuyết, Đông Chí, Đại Hàn và Tiểu Hàn.

Phân loại tiết khí theo Tên

• Nhóm 1: là các tiết khí bắt đầu bằng chữ “Lập” gồm có Lập Xuân, Lập Hạ, Lập Thu, Lập Đông
• Nhóm 2: là các tiết khí còn lại.

Thời cổ đại, 24 tiết khí sẽ ứng với 4 mùa xuân, hạ, thu, đông trong năm. Mỗi mùa có 6 tiết khí. Tuy nhiên, khi phân loại, người xưa sẽ dựa vào 4 tiêu chí sau:

• 8 tiết khí biểu thị cho sự nóng lạnh thay đổi gồm: Lập xuân, Xuân Phân; Lập Hạ, Hạ chí; Lập thu, Thu Phân và Lập Đông, Đông Chí.
• 5 tiết khí biểu thị cho nhiệt độ thay đổi gồm có: Tiểu Thử, Đại Thử, Xử Thử, Tiểu Hàn và Đại Hàn.
• 7 tiết khí biểu thị cho sự liên quan đến mưa, nước gồm có: Vũ Thủy, Cốc Vũ, Bạch Lộ, Hàn Lộ, Sương Giáng, Tiểu Tuyết và Đại Tuyết.
• 4 tiết khí biểu thị cho sự vật, hiện tượng gồm có: Kinh Trập, Thanh Minh, Tiểu Mãn và Mang Chủng.

Nguồn gốc của 24 tiết khí là từ dân tộc Bách Việt và được sử dụng để lập lịch ở các nước phương Đông như Việt Nam, Nhật Bản và Trung Quốc. Cách tính lịch thời tiết này rất vi diệu, ông cha ta đã kết hợp lịch thời tiết tháng với tuần trăng, năm với thời tiết. Từ đó, dự báo được sự thay đổi về ngày, tháng, năm, chuyển giao mùa, thời tiết. Cách này sẽ được sử dụng nhiều trong nông nghiệp để lập lịch canh tác theo thời tiết từng mùa. 24 tiết khí cũng có ý nghĩa trong việc định ngày tốt, ngày xấu và có thể xem những việc nên làm hay không nên làm theo lịch trình.

>> Xem thêm: Lễ khai hạ, Cúng hạ nêu là gì? Có những gì? Diễn ra vào lúc nào?

Hướng dẫn chi tiết 24 tiết khí trong năm

Cách tính 24 tiết khí trong năm sẽ được giải thích cụ thể dưới đây:

1. Tiết khí mùa xuân

• Kỳ nghỉ mùa xuân: Đây là kỳ nghỉ báo hiệu cho khởi đầu của 1 năm mới. Hàng năm lễ hội mùa xuân thường sẽ rơi vào ngày 04 hoặc ngày 05 tháng 02 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 315 độ.
• Tiết Vũ Thụy: Là thời điểm có mưa nhiều và ẩm ướt nhất trong năm. Gió thổi thường mang theo cả hơi ẩm, khiến nhà bị nồm ẩm. Thời điểm Vũ Thụy diễn ra thường là ngày 19 hoặc ngày 20 tháng 02 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 330 độ.
• Bài học về màn trập: Khi mùa xuân về, cây cối đâm chồi nảy lộc cũng chính là lúc sâu bọ thức dậy. Thời điểm màn trập diễn ra vào ngày 06 hoặc ngày 07 tháng 03 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 345 độ.
• Lập Xuân: Sau khi qua Lập Xuân, Mặt Trời sẽ di chuyển lên Bắc bán cầu khiến thời tiết ấm dần lên và ngày dài hơn đêm. Thời điểm diễn ra Lập Xuân là ngày 21 hoặc ngày 22 tháng 03 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 0 độ.
• Lễ hội viếng mộ (lễ Thanh Minh): Trời quang mây tạnh, không khí mát mẻ, thích hợp để đi viếng mộ. Thời điểm diễn ra lễ hội viếng mộ là ngày 04 hoặc ngày 05 tháng 04 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 15 độ.
• Tiết Cốc Vũ: Báo hiệu chuyển sang hè, xuất hiện những trận mưa lớn, cây cối trở nên xanh tươi. Thời điểm diễn ra Tiết Cốc Vũ là ngày 20 hoặc ngày 22 tháng 04 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 30 độ.

2. Tiết khí mùa hè

• Tiết Lập Hạ: Khi nhiệt độ bắt đầu tăng cao, nắng gay gắt hơn, còn xuất hiện giông bão, sấm chớp. Cũng vì thế mà cây cối phát triển nhanh hơn. Thời điểm diễn ra Tiết Lập Hạ là ngày 06 hoặc ngày 07 tháng 05 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 45 độ.
• Người đàn ông nhỏ bé: Vào tiết này thường dễ xuất hiện các trận mưa mùa hạ và có lũ nhỏ. Thời điểm diễn ra tiết này là ngày 21 hoặc ngày 22 tháng 05 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 60 độ.
• Mục Mang Chủng: Khí hậu lúc này khá nắng nóng nhưng sẽ có những cơn mưa bất chợt, có thể đi kèm với sấm sét. Còn có thể thấy cả các đường vân của ngôi sao. Mục Mang Chủng thường rơi vào ngày 05 hoặc ngày 06 tháng 06 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 75 độ.
• Hạ Chí: Nhiệt độ lúc này khá cao, nắng kéo dài, không khí nóng ẩm, ngày dài hơn đêm. Hạ Chí diễn ra vào ngày 21 hoặc ngày 22 tháng 06 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 90 độ.
• Tiết Tiểu Trì: Thời tiết sẽ có nắng nhẹ nhưng khá oi nóng. Thời điểm diễn ra Tiết Tiểu Trì có thể là ngày 07 hoặc ngày 08 tháng 07 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 105 độ.
• Ngày Chó: Sau những ngày nắng gắt, nóng ẩm thì xuất hiện bão và áp thấp nhiệt đới. Ngày Chó diễn ra vào ngày 22 hoặc ngày 23 tháng 07 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 120 độ.

3. Tiết khí mùa thu

• Tiết Lập Thu: Đầu mùa thu thời tiết mát mẻ, dễ chịu. Tiết Lập Thu diễn ra vào ngày 07 hoặc ngày 08 tháng 08 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 135 độ.
• Phần Thử Nghiệm: Có mưa lớn, khí hậu mát mẻ và thời tiết ngày thu rõ rệt hơn. Phần Thử Nghiệm diễn ra vào ngày 23 hoặc ngày 24 tháng 08 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 150 độ.
• Tiết Bạch: Thời đã rất mát mẻ, có nắng nhẹ. Ban đêm hơi se lạnh và có sương. Tiết Bạch diễn ra vào ngày 08 hoặc ngày 09 tháng 09 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 165 độ.
• Thu Phân: Chỉ khoảng thời gian giữa thu. Thu Phân diễn ra vào ngày 22 hoặc ngày 23 tháng 09 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 180 độ.
• Hân Tiết Lộ: Không khí rất mát mẻ. Những nước ở Bắc bán cầu, có cả Việt Nam sẽ nhận được ít ánh sáng Mặt Trời hơn. Vì thế mà ngày ngắn hơn đêm, nhiệt độ cũng giảm. Hân Tiết Lộ diễn ra vào ngày 08 hoặc ngày 09 tháng 10 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 195 độ.
• Tuyết rơi: Có xuất hiện sương mù, đặc biệt là vào sáng sớm, chiều tối và đêm khuya, thậm chí còn kèm theo cả sương muối có hại cho cây trồng. Tuyết rơi diễn ra vào ngày 23 hoặc ngày 24 tháng 10 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 195 độ.

4. Thời tiết mùa đông

• Tiết Lập Đông: Thời tiết chuyển sang mùa đông, xuất hiện các đợt không khí lạnh. Nhiệt độ giảm xuống thấp, đặc biệt là vào sáng sớm và chiều tối. Tiết Lập Đông diễn ra vào ngày 07 hoặc ngày 08 tháng 11 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 225 độ.
• Tiểu Tuyết: Xuất hiện tuyết rơi nhưng không nhiều. Tiểu Tuyết diễn ra vào ngày 22 hoặc ngày 23 tháng 11 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 240 độ.
• Đại Tuyết: Tuyết rơi dày hơn và không khí lạnh hơn. Ở Việt Nam có thể xuất hiện băng giá ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Đại Tuyết diễn ra vào ngày 07 hoặc ngày 08 tháng 12 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 255 độ.
• Đông Chí: Giữa mùa đông nhiệt độ giảm rất nhanh. Đông Chí diễn ra vào ngày 21 hoặc ngày 22 tháng 12 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 270 độ.
• Tiểu Hân: Thời tiết lạnh vừa phải, sẽ có những đợt rét đậm nhưng không khắc nghiệt. Tiểu Hân diễn ra vào ngày 05 hoặc ngày 06 tháng 01 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 285 độ.
• Thời Đại Hán: Nhiệt độ rất thấp, không khí cực lạnh, lạnh cóng tay chân. Để bảo vệ cây trồng cần che phủ cẩn thận. Đây cũng là tiết khí cuối cùng, hoàn thành chu kỳ 24 tiết khí. Thời Đại Hán diễn ra vào ngày 20 hoặc ngày 21 tháng 01 Dương lịch. Khi Mặt Trời ở 300 độ.

Với hướng dẫn chi tiết cách tính 24 tiết khí trên đây. Hy vọng bạn sẽ hiểu rõ được cách tính và có thêm nhiều thông tin hữu ích. Hãy ấn theo dõi website của chúng tôi để biết thêm nhiều tin tức thú vị khác nữa.

Tìm hiểu thêm: Tất niên là gì? Gợi ý thực đơn tất niên của 3 miền độc đáo